 Miejskie Museum, Zabrze, Poland 24.09–03.11.2013 Muzeum Miejskie, Zabrze, Polska 24.09–03.11.2013  Galeria Katowicka, Wielkie otwarcie, Byliśmy tam, a Ty? Na otwarcie nowej galerii w Katowicach przybyły tłumy, jakie w Polsce przyciągnąć może pielgrzymka papieska lub wyprzedaż telewizorów za połowę ceny. Patrząc na frekwencję w teatrach czy muzeach, mieszkańcy Katowic zdają się poświęcać sporo uwagi selekcji, aby uczestniczyć tylko w wydarzeniach naprawdę szczególnych. Dlatego jak bardzo zszkowała nas wiadomość, iż pojawił się śmiałek, który zainwestował w nową galerię! Jak wiadomo sztuka nie uchodzi za strategiczną gałąź gospodarki, stąd też tym większe nasze zdziwienie, gdy zobaczyliśmy rozmiar nowej instytucji. Takiej rekompensaty za utratę unikatowego dworca nikt się nie spodziewał! Cóż więcej mogło nam zostać jak nie wystroić się w wernisażowe stroje i udać na otwarcie! Pozostaje jedynie pytanie, kto zmarnował czas i pieniądze, inwestorzy Galerii Katowickiej, a może Grupa OZON? Gallery Katowicka, Katowice, Poland 18.08.2013 ART GALLERIES ARE MORE INTERESTING THAN SHOPPING MALLS Before our very eyes, in the middle of the industrial Silesia region, on the ruins of who knows what, there is emerging God knows what. There are just few galleries in our city, therefore we are truly enthusiastic about this new institution. Not so often do we get invitations for openings. Smart billboards instead of cheap leaflets, silver facade instead of an extension in the backyard. Entrance is free. Maybe including champagne. We are going. Are you in? Galeria Katowicka, Katowice, Poland 18.08.2013 GALERIE SZTUKI SĄ CIEKAWSZE NIŻ HANDLOWE Na naszych oczach, w centrum przemysłowego Śląska, na gruzach nie wiadomo czego powstaje Bóg wie co. Galerii u nas jak na lekarstwo, kibicujemy więc z głębi serca nowej instytucji. Nie często otrzymujemy zaproszenie na otwarcie. Eleganckie bilboardy zamiast skromnych ulotek, srebrna fasada zamiast dobudówki w podwórzu. Wstęp podobno za darmo. Być może też szampan. Idziemy. A Ty?  Kurator wystawy o projekcie: Słowo Zugzwang wywodzi się z języka niemieckiego, jednak używane jest także w innych językach, co nadaje mu międzynarodowy charakter. Jego słownikowa definicja brzmi przymus posunięcia. W grze w szachy oznacza to sytuację, w której każdy z możliwych do wykonania przez gracza ruchów pogarsza jego pozycję. Zestawienie razem neonu Zugwang i szachownicy w jednej przestrzeni tworzy zatem integralną całość. Artystka przyjmuje strategię site-specific i ingeruje w system znaczeń przypisany do danego miejsca. Zawieszony w centralnym punkcie tylnej ściany neon wraz z solą i pieprzem zmieniają funkcjonalno – dekoracyjne przeznaczenie szachownicy w pole gry. Wraz z wprowadzeniem działania artystycznego włącza się objęty nim teren do sfery sztuki, co narzuca jednocześnie nowy kod znaczeniowy. Szachownica nie będąca już posadzką, tylko polem gry, nie dopuszcza już dawnej swobody ruchów. Stanowienie zasad ze swej natury tożsame jest z kwestią władzy, przez co dowolność zostaje podporządkowana regułom. Wolność zostaje w ten sposób zawłaszczona przez neon, który niczym ołtarz lub słońce, stanowi centrum, a jako jedyne źródło światła, decyduje o percepcji przestrzeni. Wyjście poza system reguł jest zatem niemożliwe. Rozwiązaniem nie jest nawet wyłączenie neonu, ponieważ prowadzi ono za sobą do odebrania pomieszczeniu jego widzialności. Nie pozostaje zatem nic innego, jak albo opuścić przestrzeń, co w kontekście szachownicy oznacza porażkę, albo stanąć do gry, której zasady w tym przypadku są jasne: zugzwang. Narracja wspomagana tekstem domaga się wykonania ruchu. W zaciemnionym pomieszczeniu struktura posadzki pokrytej warstwą soli i pieprzu nie komunikuje jednoznacznie, czy szachownica stanowi część dzieła. Wkroczenie na jej teren prowadzi nieuchronnie do pozostawienia śladu. Każdy kolejny ślad wprowadza coraz większą dezorientację – czy ślady zostały stworzone na polecenie artystki? Czy ślady są wynikiem wypadku, nieumyślnej dewastacji dzieła? Czy może należy zostawić jakiś ślad? Gdzie przebiega granica dzieła? Przymus posunięcia zaczyna być traktowany jako posunięcie ku interpretacji. Pozorny kontemplacyjny charakter pracy, wywołany światłem neonu, skrywa w sobie podjęcie faktycznego wysiłku. Ruch staje się zatem zarówno wynikiem interpretacji, jak i jej poszerzeniem dla kolejnego odbiorcy. Odbiorca aktywnie uczestniczy w tworzeniu pracy, zarówno poprzez jej transformację, jak i wytworzenie intelektualnej interpretacji, która zapisuje się w postaci materialnego śladu. W efekcie mamy do czynienia nie tylko z aktywnym odbiorem dzieła, ale jako że uczestnictwo nie zamyka się tylko w indywidualnym poznaniu dzieła, wpływa na interpretację odbiorcy, który pojawi się jako następny. W ten sposób za transformacją formy podąża kumulacja znaczeń, gdzie granica pracy przesuwana jest przez każdego kolejnego odbiorcę. W efekcie rola artystki polega na wykreowaniu jedynie pola do działania, a treść jej pracy narasta wraz z trwaniem w czasie. Podkreśla to nie tylko konceptualną siłę artystki, ale także twórczą rolę odbiorcy. Artystka może zostać uznana za autorkę idei, ale faktycznymi autorami pracy stają się wszyscy odbiorcy. Wolność odebrana przez reguły narzucone przez neon, zwracana jest w twórczym akcie interpretacji i skutkuje zarazem umieszczeniem odbiorcy w kręgu sztuki. Filip Rutkowski  |
